Pieczęcie

Rekomendacje » Pieczęcie

 Nikifor i jego pieczęcie     

O samym Nikiforze oraz o jego twórczości napisano bardzo wiele i doskonale wiadomo, kim był wybitny malarz, przedstawiciel naiwnego realizmu. Ciekawe, jeszcze przedwojenne artykuły, książki autorstwa redaktora A. Banacha, prof. A. Jackowskiego, wiele doskonałych opracowań powojennych przybliża czytelnikom osobę samego artysty jak i istotę jego malarstwa. Pewien niedosyt panuje w kategorii nowoczesnych albumów, które mogłyby najlepiej pokazać wartość sztuki Nikifora.* * Nakręcono również kilka ciekawych filmów dokumentalno - biograficznych. Chociaż wiadomo, kim był Nikifor to sympatycy jego twórczości nie zawsze zdają się wiedzieć, czym jest „nikifor” w postaci obrazu – zwłaszcza oryginalny. Obserwując szczegółowo sprawy dotyczące twórczości artysty, dochodzę do wniosku, że obecnie oryginalny, dobry jakościowo obrazek, czyli dobry „nikifor”, jest rzadkością a wszelkiej maści fałszerstwa i podróbki w stylu Nikifora cieszą się nadal popularnością.

Na każdy obrazek Nikifora składa się kilka niezwykle charakterystycznych elementów stanowiących o tym, że łatwo dookreślić jego artystyczne pochodzenie. Wszystko w takim dziele jest specyficzne: stosowane techniki malarskie, materiały malarskie, tematyka, formaty, podpis autorski oraz element wyjątkowy, taki, jak pieczęcie autorskie (dla prac po umownej dacie 1950 roku).

Odciski pieczęci autorskich znajdujemy zasadniczo na rewersach obrazków późnego okresu twórczości i to one często stanowią o autentyczności obrazka. Niestety, bardzo niska jest świadomość faktu, że nie tylko sztuka Nikifora, ale również pieczęcie mogące uwiarygodnić obrazek, są masowo fałszowane. Przeczesując dostępną literaturę, tylko w nielicznych przypadkach odnalazłem zdawkowe informacje o tym atrybucie wielu tysięcy obrazków Nikifora. Pieczęcie są ewenementem, czy też małym, niepowtarzalnym fenomenem, który - w mojej ocenie - nie jest należycie dowartościowany.

Swoimi pieczęciami autorskimi Mistrz Nikifor sygnował przez kilkanaście lat twórczości swoje obrazki. Podjęciem tematu pieczęci autorskich chcę zwrócić uwagę na fakt, jak problematyczna może być ocena autentyczności prac Nikifora, tylko na podstawie tychże odcisków. W zbyt wielu przypadkach ten pomijany, ale jakże interesujący składnik twórczości Nikifora, jest nagminnie wykorzystywany, aby wprowadzić w błąd potencjalnych nabywców sztuki artysty poprzez liczne fałszerstwa i podróbki. Przypadek zdecydował, że materiał poznawczy wpadł mi w ręce i wymusił opracowanie na nowo tematu, jakby się mogło wydawać, dawno już wyczerpanego. Tematu dość obszernego i wymagającego starannej analizy i przeglądu materiału archiwalnego oraz jego aktualizacji o nowo dostępny materiał poznawczy. Impulsem do nowego opracowania dowolnego tematu jest z reguły pojawienie się czegoś dotychczas nieznanego, elektryzującego i stymulującego do działania. W przypadku pieczęci autorskich Nikifora jest to natrafienie na odcisk pieczęci, o której dotychczas niewiele wiedziałem, a którą nazwałem „młody Nikifor” gdyż zawiera jego portretową, wręcz chłopięcą podobiznę.*** Sytuacja jest o tyle ciekawa, że w zbiorach krynickiego muzeum artysty tej pieczęci nie ma. Nie ma również jej odcisku na muzealnej planszy prezentującej używane przez artystę wzory pieczęci. Podobna sytuacja dotyczy innych wzorów pieczęci, w tym najmniejszej z serii trzech pieczęci typu „Nikifor-biskupem”. Tematyka brakujących, zniszczonych, skradzionych lub zagubionych pieczęci będzie wymagała osobnego opracowania, ale do tej sprawy powrócę na chwilę na końcu artykułu.

Proszę zwrócić uwagę na przedstawiony niżej, rzadko spotykany odcisk oryginalnej pieczęci opisanej przeze mnie wcześniej, jako pieczęć „młody Nikifor” – (zob.fot.1), w galerii "Pieczęcie oryginalne" zawierającej również odciski pozostałych znanych, oryginalnych pieczęci autorskich Nikifora.