Pieczęcie

Rekomendacje » Pieczęcie

 

Prezentowany poniżej artykuł, oraz galeria fotografii ukazały się w oryginale w lipcowym wydaniu rocznika Almanach Muszyny 2015. Tekst w kilku miejscach nieznacznie różni się od wersji oryginalnej, gdyż wymagał adaptacji do warunków technicznych strony. Dotyczy to w szczególności przekierowań do poszczególnych galerii fotografii, na  które powołuję się w tekście artykułu. W miarę pojawiania się nowych, interesujących informacji lub ciekawostek w temacie pieczęci autorskich Nikifora, artykuł będzie uzupełniany.

 

 

 

Pieczęcie autorskie Nikifora a ocena autentyczności obrazów artysty 

 

 Pieczęć, pieczątka, stempel           

W języku potocznym pojęcie pieczęci, pieczątki i stempla funkcjonuje wymiennie – są one tożsame. W języku polskim pojęcia te oznaczają zarówno narzędzie, jak i efekt jego użycia w postaci odcisku. Inaczej ma się sprawa, gdy sięgniemy do przedmiotu fachowego, jakim jest sfragistyka. Samo słowo sfragistyka jest rzadko spotykane i nie każdy tak naprawdę orientuje się, co się za nim kryje. Słowo brzmiące tajemniczo przywodzi z pamięci inne słowa o podobnym magicznym wydźwięku, jak kabalistyka czy hermetyka – nauki tajemne późnego średniowiecza. Szczęśliwie sfragistyka to tylko ciekawa dziedzina nauki traktująca o pieczęciach i ich rodzajach, czy też podziałach ze względu na zastosowanie lub komu służą oraz technikę użycia. Co najważniejsze, sfragistyka definiuje, czym jest pieczęć, czym jest pieczątka, co to jest stempel lub tłok, ewentualnie typariusz oraz to, że wszystkie te narzędzia mają jedno wspólne - zostawiają ślad, czyli odcisk. Odcisk, który wymaga odpowiedniego nośnika takiego, jak lak, wosk czy metal w przypadku pieczęci lub barwnika w przypadku pieczątki. Natomiast narzędzia, którymi wykonuje się odcisk - to właśnie wspomniany stempel, tłok lub typariusz. Definicja pieczęci ewoluowała i jej nowsza wersja brzmi, jak niżej:

Pieczęć jest to powtarzalny znak uwierzytelniający dokument w miejsce podpisu lub obok niego, mogący służyć także do fizycznego zabezpieczania nienaruszalności rzeczy lub pism, albo, jako wykładnia woli dysponenta. Znak ten zazwyczaj jest powielany przez odciśnięcie matrycy (tłok, stempel, typariusz) w plastycznej masie bądź też w barwniku (odcisk).*

 

W powyższej definicji ulega zatarciu delikatna różnica między pieczęcią a pieczątką ze względu na medium odcisku – został dodany barwnik, dotychczas zarezerwowany dla pieczątki. Dla uproszczenia, w naszych dalszych rozważaniach w kontekście twórczości Nikifora będzie wyłącznie używane słowo „pieczęć” - zgodnie z wyżej cytowaną definicją.